Mała architektura w ogrodzie – co warto mieć?

Pierwszy krok projektowania przydomowej przestrzeni polega na ustaleniu, które elementy małej architektury wnoszą największą funkcjonalność i podnoszą wartość wizualną działki. Według danych Eurostatu za 2022 r. przedsiębiorstwa z branży „Landscape service activities” wygenerowały w Polsce 1,9 mld EUR obrotu, co stanowi 6 % udziału w rynku unijnym. Zainteresowanie zagospodarowaniem ogrodów rośnie, dlatego warto poznać niezbędne konstrukcje, normy prawne oraz aktualne trendy materiałowe.

Co wchodzi w skład małej architektury?

Polskie Prawo budowlane definiuje małą architekturę jako obiekty o powierzchni zabudowy do 35 m², niewymagające pozwolenia na budowę. Granica 35 m² sprawia, że ponad 80 % projektów ogrodowych zgłaszanych w systemie e-Budynek w 2023 r. dotyczyła jedynie zgłoszenia, a nie pełnej procedury pozwoleniowej. W praktyce oznacza to ograniczenie kosztów administracyjnych i szybszą realizację inwestycji.

Najpopularniejsze elementy funkcjonalne

• Altany chroniące przed deszczem i słońcem
• Pergole zintegrowane z roślinnością pnącą
• Tarasy drewniane lub kompozytowe
• Oczka wodne i kaskady filtrujące wodę
• Place zabaw z certyfikowanymi urządzeniami
• Palarnie i wiaty grillowe

Altana o powierzchni 12 m² pozwala ustawić stół dla ośmiu osób, a kubatura poniżej 50 m³ gwarantuje, że konstrukcja mieści się w granicy uproszczonej procedury. Średni koszt realizacji altany z drewna sosnowego klasy KVH wynosi 2200 PLN/m² (raport PMR „Rynek konstrukcji drewnianych 2024”).

Materiały odporne na warunki atmosferyczne

Polski klimat charakteryzuje się średnioroczną sumą opadów 628 mm (IMGW, 2023). Dobór materiałów odpornych na wilgoć i wahania temperatur zwiększa żywotność obiektów nawet o 15 lat. Zestawienie rozwiązań prezentuje druga oraz ostatnia w artykule lista punktowana:

• Impregnowane drewno KVH i BSH
• Beton architektoniczny klasy C35/45
• Stal ocynkowana ogniowo lub malowana proszkowo
• Kompozyt WPC z włóknem szklanym

Altana, pergola czy wiata?

Dobór konstrukcji zależy od funkcji. Altana zamknięta chroni przed wiatrem, pergola eksponuje pnącza, a wiata garażowa zabezpiecza samochód. Raport Oferteo „Ogród 2024” wskazuje, że 64 % inwestorów wybiera permeabilne zadaszenia lamelowe, aby zwiększyć dobowy czas korzystania z tarasu.

Miejsce rekreacji dla rodziny

Atrakcyjny ogród sprzyja aktywnościom na świeżym powietrzu. IMGW podaje, że statystyczny mieszkaniec Polski może zagospodarować 600 l wody opadowej rocznie z każdego metra kwadratowego dachu. Wykorzystanie deszczówki do podlewania roślin ogranicza pobór wody wodociągowej o 27 % w skali sezonu (raport NFOŚiGW 2024). W tej części ogrodu sprawdzą się domki letniskowe o lekkiej konstrukcji szkieletowej. Obiekt 5 × 5 m mieści sprzęt sportowy, a w sezonie pełni funkcję noclegową dla gości.

Bezpieczeństwo i prawo

Szykując plac zabaw, projektant stosuje normę PN-EN 1176. Urządzenia certyfikowane osiągają żywotność 12 lat przy corocznych przeglądach. Montaż w strefie ochronnej 1,5 m od granicy działki spełnia wymogi Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z 2020 r. Dotyczy to huśtawek, zjeżdżalni oraz karuzeli.

Ekologia i energooszczędność

GUS raport „Źródła energii odnawialnej 2024” wskazuje, że 92 tys. mikroinstalacji PV pracuje na gospodarstwach domowych z ogrodem. Montaż carportu fotowoltaicznego 6 kWp pokrywa średnie zużycie prądu domu jednorodzinnego (4200 kWh/rok) oraz ładowanie hybrydy plug-in. Integracja paneli z wiatą zmniejsza emisję CO₂ o 3,6 t rocznie.

Automatyka ogrodowa

Systemy sterowania podlewaniem z czujnikiem wilgotności gleby ograniczają zużycie wody o 33 % w porównaniu z ręcznym podlewaniem. Wg Statista „Smart Home Report 2024” 18 % polskich gospodarstw z ogrodem używa robotycznych kosiarek, co skraca tygodniowy czas pielęgnacji trawnika z 2 h do 20 min (średnia powierzchnia 450 m²).

Analiza transakcji z portalu Otodom pokazuje, że dom z zagospodarowanym ogrodem oraz małą architekturą uzyskuje cenę ofertową wyższą o 12 % na m² niż nieruchomość bez takich udogodnień. Inwestor zyskuje zarówno komfort użytkowania, jak i mierzalny wzrost wartości rezydencji.

ART