Kraków zaprezentował projekt budżetu na 2026 rok, oparty na dwóch filarach: poprawie kondycji finansów miejskich oraz realizacji potrzeb rozwojowych mieszkańców. Miasto zakłada, że przyszły rok będzie jeszcze okresem wzmożonych wydatków inwestycyjnych, a wyraźne ograniczanie deficytu rozpocznie się od 2027 r.
Władze deklarują kontynuację działań wzmacniających stronę dochodową oraz większą dyscyplinę w kosztach bieżących. W perspektywie najbliższych lat celem jest trwała dodatnia nadwyżka operacyjna, zwiększająca możliwość finansowania inwestycji bez sięgania po dług.
Dochody miasta w 2026 roku
Plan dochodów na 2026 r. to ok. 10,162 mld zł – o ponad 1 mld zł więcej niż w planie z 1 stycznia 2025 r. Kluczową pozycją pozostaje udział w podatkach PIT i CIT, łącznie 6,1 mld zł (ponad 5,5 mld zł z PIT i ponad 0,5 mld zł z CIT), co daje 60,3 proc. wszystkich dochodów i oznacza wzrost o ok. 600 mln zł rok do roku.
Władze miasta wskazują, że korzystne dla samorządów reguły finansowania, rosnąca liczba mieszkańców oraz wzrost zatrudnienia i płac będą sprzyjać dalszemu wzrostowi wpływów. W tym roku do lokalnych urzędów skarbowych dołączyło 33 tys. nowych podatników PIT, co ma przełożyć się na dodatkowe ok. 130 mln zł rocznie.
Dochody własne (podatki i opłaty lokalne, przychody z mienia, bilety komunikacji miejskiej) zaplanowano na 3,2 mld zł, czyli ok. 32 proc. całości. Subwencje i dotacje z budżetu państwa mają sięgnąć ok. 591 mln zł (5,8 proc.), a środki zagraniczne na inwestycje – ok. 197 mln zł (1,9 proc.).
Wydatki i struktura budżetu
Całkowite wydatki zaplanowano na poziomie 11,3 mld zł. Na zadania bieżące trafi 9,7 mld zł, a na majątkowe ok. 1,6 mld zł, w tym ponad 1,4 mld zł na program inwestycyjny (zadania ogólnomiejskie i dzielnicowe).
Największą kategorią pozostaje edukacja (ok. 35 proc. wydatków), następnie transport i łączność (19 proc.) oraz gospodarka komunalna i ochrona środowiska (11 proc.). W wydatkach majątkowych zdecydowanie dominuje transport.
Miasto zapowiada dalszą racjonalizację kosztów bieżących, zwłaszcza w obszarach fakultatywnych, oraz aktywne pozyskiwanie bezzwrotnych źródeł finansowania inwestycji. Na 2026 r. przewidziano ponad 140 mln zł ze środków zagranicznych i ponad 128 mln zł z programów krajowych – łącznie blisko 20 proc. ogólnomiejskich wydatków inwestycyjnych.
Transport i łączność: połowa puli inwestycyjnej
Największym przedsięwzięciem będzie finalny etap budowy tramwaju do Mistrzejowic (KST IV) – 250 mln zł, ok. 30 proc. nakładów w kategorii „transport i łączność”. Łącznie zadania transportowe pochłoną 693 mln zł, czyli połowę przyszłorocznych inwestycji.
- Przebudowa torowisk i infrastruktury w ciągu ul. Starowiślnej, Straszewskiego i Karmelickiej.
- Węzeł przesiadkowy Bronowice z parkingiem P&R i terminalem autobusowym.
- Przystanek SKA Kraków Prądnik Czerwony z P&R oraz dojazd z os. Kliny do stacji SKA Opatkowice.
- Rozbudowy i modernizacje dróg m.in. na ul. Kocmyrzowskiej, Stelmachów i Piaskowej, Tynieckiej, Niebyłej.
- Drogi dla rowerów m.in. wzdłuż południowej strony al. Pokoju, na odcinku ul. Walerego Sławka oraz przy ul. Jancarza.
- Nowe przystanki przy skrzyżowaniu ul. Stella-Sawickiego i Orlińskiego.
Programy celowe obejmą m.in.: modernizację dróg (20 mln zł), budowę chodników (20 mln zł), ścieżek rowerowych (3,8 mln zł), modernizację torowisk (3,5 mln zł), sygnalizacje i doświetlenia przejść (3 mln zł) oraz budowę miejsc postojowych (2 mln zł). Kontynuowana będzie modernizacja oświetlenia ulicznego wraz z wdrażaniem rozwiązań „smart” i montażem energooszczędnych opraw parkowych.
Priorytetem pozostają inwestycje bliskie mieszkańcom – mniejsze, rozproszone projekty poprawiające codzienny komfort i niwelujące różnice pomiędzy centrum a peryferiami. Kierunek ten wzmacnia prezydencka inicjatywa „Pakt dla krakowskich osiedli”, która docelowo ma osiągnąć wartość 500 mln zł (chodniki, nakładki na drogach, doświetlenia przejść, wymiana opraw oświetleniowych, nowe ławki i wiaty).
Zieleń, środowisko i bezpieczeństwo
W obszarze ochrony środowiska zaplanowano modernizację i rozwój terenów zielonych, m.in. Plant krakowskich i Podgórskich, bulwarów wiślanych, parku Kolejowego, parku przy Dworze Czeczów czy parku Białe Morza. Miasto będzie także wykupywać grunty pod zieleń, w tym na Zakrzówku i pod park Woźniców w Czyżynach.
W zakresie ochrony przeciwpowodziowej przewidziano budowę przepompowni Kabel, kanału ulgi na Sudole Dominikańskim, urządzeń podczyszczających na wylotach kanalizacji opadowej i przepompowni Na Wysokie Stany. Kontynuowane będą: rewitalizacja wnętrz kwartałów Nowej Huty, modernizacja toalet miejskich, program małej retencji oraz termomodernizacje budynków jedno- i wielorodzinnych.
Infrastruktura społeczna, sport i edukacja
W segmencie „pomoc, integracja społeczna i rodzina” oraz „sport i rekreacja” zaplanowano budowę 11 nowych żłobków, modernizację dwóch kolejnych oraz likwidację barier architektonicznych (m.in. montaż wind w budynkach komunalnych). Powstaną też specjalistyczne ośrodki wsparcia dla osób z niepełnosprawnościami z miejscami krótkotrwałego pobytu (FEM – Działanie 5.6 „Budowa na miarę”).
W infrastrukturze sportowej przewidziano m.in.: kompleks KSOS przy al. Powstania Warszawskiego, salę rehabilitacyjno-sportową przy ZSS nr 1, krytą pływalnię na terenie KS Clepardia, halę sportową przy ul. Monte Cassino, pływalnię przy SP 129 (os. Na Stoku) oraz kompleks na os. Wolica.
W oświacie pojawią się nowe szkoły (m.in. przy ul. bp. Albina Małysiaka, ul. Na Załęczu oraz w rejonie ul. Dekerta i Portowej) oraz rozbudowy istniejących placówek: SP 124 (ul. Sucharskiego), ZSP nr 9 (ul. Prawocheńskiego), ZSP nr 8 (ul. Wrony), ZPRS (ul. Górka Narodowa), SP 54 wraz z SP nr 133 (ul. Tyniecka), ZSP nr 15 (ul. Grochowa) i ZSP nr 14 (ul. Stawowa). Utrzymany zostaje fundusz na termomodernizacje budynków oświatowych.
Nowe przedsięwzięcia: „Da Się!” i „Ławki Dialogu”
Choć ponad 90 proc. programu inwestycyjnego tworzą zadania kontynuowane, miasto wprowadza pakiet nowych projektów. W ramach inicjatywy „Da Się!” ruszą m.in.: Muzeum Rzeki Wisły w dawnym budynku CORT, kładka pieszo–rowerowa nad torami na Żabińcu, przejście dla pieszych przy pl. Bohaterów Getta, zielony plac przed Magistratem, zielony pl. Wielkiej Armii Napoleona, rewitalizacja ronda Mogilskiego, przebudowa pl. św. Marii Magdaleny oraz kładka nad rzeką Białuchą.
Z kolei „Ławki Dialogu”, czyli cykliczne spotkania z mieszkańcami, przyniosły m.in.: rozbudowę ul. Szafrana, połączenie ul. Fredry z ul. Przyjaźni Polsko–Węgierskiej, przebudowę ul. Starowolskiej, ekrany akustyczne przy ul. Klasztornej, zatoki autobusowe przy ul. Brożka (przystanek Borsucza), projekt linii tramwajowej do os. Złocień, modernizację Plant Bieńczyckich, odnowę placu zabaw przy ul. Łopackiego, modernizację XLIII LO oraz budowę sali gimnastycznej przy SP 32 (ul. Królowej Jadwigi).
Bliżej dzielnic i więcej partycypacji
Na inwestycje dzielnicowe w 2026 r. trafi ponad 23 mln zł (19,6 mln zł w 2025 r.; 14 mln zł w 2024 r.). Całkowite budżety dzielnic wzrosną do 99,226 mln zł (84,226 mln zł w 2025 r.), a do 2029 r. mają zostać podwojone do 144,226 mln zł.
W przyszłym roku ruszą też dwa nowe narzędzia partycypacyjne: „małe konsultacje” na poziomie dzielnicy oraz referendum dzielnicowe – organizowane maksymalnie raz w roku. Wniosek będzie mogła złożyć rada dzielnicy (większość 3/5), prezydent, rada miasta lub 10 proc. mieszkańców danej dzielnicy. Mechanizmy te mają umożliwić współdecydowanie o sprawach lokalnych, w granicach budżetów dzielnic.
Źródło: krakow.pl
