W 2025 roku Państwowa Straż Pożarna w Małopolsce już ponad 400 razy wyjeżdżała do zdarzeń związanych z tlenkiem węgla. Od początku roku zmarły 2 osoby, a blisko 80 doznało obrażeń. Podczas briefingu w Centrum Edukacji Przeciwpożarowej w Dobczycach wojewoda małopolski Krzysztof Jan Klęczar oraz zastępca małopolskiego komendanta PSP st. bryg. Michał Polak podkreślili, że kluczowym elementem profilaktyki są czujki dymu i czadu.

Alarmujące dane i apel służb

Statystyki z ostatnich lat są niepokojące: w 2024 roku w regionie odnotowano blisko 500 interwencji związanych z czadem i 8 ofiar śmiertelnych, w 2023 roku – prawie 400 interwencji i 4 zgony. Od początku 2023 r. zgłoszono łącznie ponad 300 osób poszkodowanych działaniem tlenku węgla. Wojewoda przypomniał, że początek sezonu grzewczego to okres podwyższonego ryzyka i wezwał do montażu czujników w każdym domu i mieszkaniu.

PSP zwraca uwagę, że wiele zdarzeń wynika z nieprawidłowej eksploatacji źródeł ciepła i zaniedbanych przeglądów. Regularne czyszczenie i kontrola przewodów kominowych, spalinowych oraz wentylacyjnych oraz przeglądy urządzeń zgodnie z zaleceniami producentów mogą zapobiec tragediom.

Pożary w nocy i rola czujek dymu

Strażacy wskazują, że najtragiczniejsze pożary najczęściej wybuchają nocą, gdy domownicy śpią, a największym zagrożeniem są dym i toksyczne produkty spalania. Od początku 2025 roku w Małopolsce odnotowano ponad 1,5 tys. interwencji przy pożarach mieszkań; w 2024 r. było ich ponad 2 tys., a dwa lata temu blisko 2 tys. W pożarach mieszkań zginęło: w 2023 r. – 12 osób, w 2024 r. – 19, a w 2025 r. – 4. Co roku około 100 osób doznaje obrażeń w wyniku pożarów domowych.


W 2025 r. PSP interweniowała też blisko 600 razy przy pożarach sadzy w kominach (ponad 800 takich zdarzeń w roku 2024). Służby przypominają, że czujka dymu potrafi obudzić domowników i dać im czas na ewakuację, co może uratować zdrowie i życie ludzi oraz zwierząt.

Czad – „cichy zabójca”

Tlenek węgla powstaje przy niepełnym spalaniu paliw. Jest bezwonny, bezbarwny i bez smaku, a jako lżejszy od powietrza gromadzi się u góry pomieszczeń. Wiążąc się z hemoglobiną, blokuje transport tlenu w organizmie, co przy dłuższej ekspozycji może prowadzić do śmierci. Proste, niedrogie czujniki czadu wykrywają zagrożenie i natychmiast alarmują domowników.

Jak zmniejszyć ryzyko zatrucia czadem

  • Regularnie czyść i kontroluj przewody kominowe; sprawdzaj ich szczelność.
  • Użytkuj wyłącznie sprawne urządzenia, zgodnie z instrukcją producenta.
  • Nie zasłaniaj ani nie przykrywaj urządzeń grzewczych.
  • Nie zaklejaj i nie zasłaniaj kratek wentylacyjnych.
  • Po wymianie okien upewnij się, że wentylacja działa prawidłowo (nowe okna są zwykle bardziej szczelne).

Przepisy: przeglądy i czyszczenie instalacji

Zgodnie z obowiązującymi przepisami należy usuwać zanieczyszczenia z przewodów dymowych i spalinowych:

  • cztery razy w roku – w budynkach opalanych paliwem stałym (np. węglem, drewnem),
  • dwa razy w roku – w budynkach opalanych paliwem ciekłym i gazowym,
  • co najmniej raz w miesiącu – w paleniskach zakładów zbiorowego żywienia i gastronomii (o ile przepisy miejscowe nie stanowią inaczej),
  • co najmniej raz w roku – z przewodów wentylacyjnych.

Prawo budowlane nakłada na właścicieli i zarządców budynków obowiązek corocznej kontroli instalacji gazowych oraz przewodów kominowych (dymowych, spalinowych i wentylacyjnych).

Nowe przepisy MSWiA wprowadzają powszechny obowiązek montażu czujników dymu i tlenku węgla: w nowych lokalach mieszkalnych i obiektach hotelarskich – już od 23 grudnia 2024 r.; w istniejących obiektach hotelarskich – od 30 czerwca przyszłego roku; w istniejących mieszkaniach – od stycznia 2030 r.

Gdy uruchomi się czujka lub pojawią się objawy

Operatorzy numeru 112 w Krakowie w okresie od 1 lipca do 8 października 2025 r. odebrali około 340 zgłoszeń dotyczących aktywacji czujników czadu. W wielu przypadkach osoby zgłaszające zgłaszały także zawroty głowy i pogorszenie samopoczucia, co umożliwiło szybką reakcję służb.

Objawy zatrucia tlenkiem węgla to m.in. zaburzenia koncentracji, zawroty i ból głowy, osłabienie, wymioty, drgawki, spowolniony oddech lub zaburzenia rytmu serca. W razie podejrzenia zatrucia należy natychmiast wyprowadzić poszkodowanego na świeże powietrze, poluzować odzież i wezwać służby ratunkowe.

Na cięższe skutki narażone są szczególnie noworodki i niemowlęta, dzieci, kobiety w ciąży, seniorzy oraz osoby z chorobami układu krążenia.

Edukacja to podstawa: CEP w Dobczycach

Centrum Edukacji Przeciwpożarowej w Dobczycach, działające przy tamtejszej OSP, oferuje interaktywną ścieżkę edukacyjną na 500 m². Uczestnicy poznają zasady bezpieczeństwa w domu, na akwenach, w lesie i w ruchu drogowym, mogą też wejść do wozu strażackiego i zapoznać się z autentycznymi zgłoszeniami alarmowymi. Od początku działalności Centrum odwiedziło około 22 tys. osób.

Źródło: malopolska.uw.gov.pl