„Bezpieczeństwo pacjenta od samego początku” to hasło tegorocznych obchodów Światowego Dnia Bezpieczeństwa Pacjenta, ustanowionego przez WHO i przypadającego 17 września. W 2025 roku uwaga koncentruje się na „Bezpiecznej opiece dla każdego noworodka i każdego dziecka”, co przypomina, że najmłodsi pacjenci mają prawo do opieki najwyższej jakości i wymagają szczególnej troski – zarówno w szpitalu, jak i w domu.

Dzieci szybciej ulegają pogorszeniu stanu zdrowia i trudniej komunikują ból czy dyskomfort. Dlatego pierwsza pomoc powinna być udzielana sprawnie, spokojnie i według jasnych zasad. O praktyczne wskazówki zapytaliśmy oddziałowego bocheńskiego SOR-u, Bartłomieja Czyża.

RKO u dziecka – najważniejsze kroki

Stosuj, gdy dziecko nie oddycha lub oddycha jedynie pojedynczymi, gaspingowymi westchnięciami.

  • Ułóż dziecko na plecach na twardym podłożu.
  • Udrożnij drogi oddechowe: odchyl delikatnie głowę do tyłu i unieś brodę.
  • Wykonaj 5 spokojnych oddechów ratowniczych:
    • niemowlę: usta do ust i nosa,
    • starsze dziecko: usta do ust; obserwuj unoszenie klatki piersiowej.
  • Jeśli brak oznak życia, rozpocznij uciski klatki piersiowej:
    • niemowlę: dwa palce pośrodku klatki, na głębokość ok. 4 cm,
    • dziecko >1 r.ż.: jedna dłoń (małe dziecko) lub obie dłonie (większe), ucisk mostka na ok. 5 cm.
  • Rytm: 30 uciśnięć i 2 oddechy (jeden ratownik) lub 15:2 (dwóch ratowników).
  • Jeśli dostępny jest AED, włącz urządzenie i postępuj zgodnie z poleceniami.

Zadławienie – jak reagować

Gdy dziecko gwałtownie się krztusi, ma trudności z oddychaniem i nie może mówić:


  • Kaszel skuteczny: zachęcaj do kaszlu, nie uderzaj w plecy.
  • Kaszel nieskuteczny / brak prawidłowego oddechu:
    • niemowlę (<1 r.ż.): ułóż na przedramieniu głową w dół i wykonaj 5 energicznych uderzeń między łopatkami; jeśli bez efektu – połóż na plecach i wykonaj 5 uciśnięć klatki piersiowej jak przy RKO,
    • dziecko ≥1 r.ż.: pochyl do przodu i wykonaj 5 uderzeń między łopatkami; jeśli nieskuteczne – 5 uciśnięć nadbrzusza (manewr Heimlicha).
  • Utrata przytomności: natychmiast rozpocznij RKO.

Oparzenia – pierwsze minuty decydują

Po kontakcie z gorącą cieczą, parą, ogniem lub prądem:

  • Chłodź miejsce oparzenia bieżącą, chłodną wodą przez co najmniej 20 minut.
  • Usuń biżuterię, zegarki i odzież, o ile nie przykleiły się do skóry.
  • Przykryj oparzenie czystą folią spożywczą lub jałowym opatrunkiem.
  • Nie stosuj lodu, tłuszczów ani maści.
  • Przy rozległych oparzeniach lub oparzeniach twarzy i dłoni – wezwij pogotowie.

Silny krwotok – zatrzymaj krwawienie

  • Uciśnij ranę bezpośrednio dłonią (najlepiej w rękawiczce lub przez czysty materiał).
  • Nie zdejmuj przesiąkniętego opatrunku – dołóż kolejne warstwy.
  • Przy masywnym krwotoku z kończyny, gdy ucisk nie wystarcza – załóż opaskę uciskową powyżej rany.
  • Gdy brak stazy – uciskaj ranę przez materiał, używając całego ciężaru ciała.

Anafilaksja – działaj natychmiast

Po kontakcie z alergenem (np. orzechy, jad owadów) mogą wystąpić: duszność, obrzęk twarzy, wysypka, spadek ciśnienia, silne osłabienie.

  • Jeśli dziecko ma autowstrzykiwacz z adrenaliną, podaj dawkę w zewnętrzną część uda, także przez ubranie.
  • Ułóż dziecko płasko z uniesionymi nogami; przy duszności posadź w pozycji ułatwiającej oddychanie.
  • Brak poprawy – podaj drugą dawkę po 5 minutach.
  • Wezwij pogotowie i pozostań z dzieckiem do przyjazdu ratowników.

Każdy może pomóc

Pierwsza pomoc u dzieci to zestaw prostych czynności, które mogą uratować życie: prawidłowe wezwanie służb, kilka oddechów ratowniczych na początku RKO czy szybkie użycie adrenaliny przy anafilaksji znacząco zwiększają szanse dziecka na powrót do zdrowia.

Przypisy

1. WHO. Światowy Dzień Bezpieczeństwa Pacjenta 2025 – Bezpieczna opieka dla każdego noworodka i każdego dziecka. Geneva: World Health Organization; 2025.

2. Van de Voorde P, Turner NM, Djakow J, i in. European Resuscitation Council Guidelines 2021: Paediatric Life Support. Resuscitation. 2021;161:327–387.

3. Zideman DA, Singletary EM, De Buck E, i in. European Resuscitation Council Guidelines 2021: First aid. Resuscitation. 2021;161:270–290.

Źródło: szpital-bochnia.pl